En af hverju eru vísindi meira “almenn” en trúarbrögð?
Grundvallarmunurinn er einfaldur:
Vísindi notast við rannsóknir, tilraunir og skoðun á sönnunargögnum til að komast að rökréttri niðurstöðu.
Trúarbrögð notast við innantómar fullyrðingar, ósannanlegar sögusagnir og blinda ‘trú’ til að styðja fyrirfram mótaðar niðurstöður (í þessu tilviki þær fráleitu niðurstöður að Guð hafi skapað heiminn eins og segir í Genesis, jafnvel þó misræmi sé í Genesis bókunum).
Þar sem aldrei hefur verið sýnt fram á með neinum óyggjanlegum hætti að til sé eitthvað yfirnáttúrulegt, eru vísindin bundin við leitina að náttúrulegum útskýringum á hlutum sem við þekkjum ekki.
Trúarbrögð eru hins vegar bundin við yfirnáttúrulegar útskýringar á hlutum sem við þekkjum ekki og nota þær iðulega sem reddingu alltaf þegar svör eru ekki á reiðum höndum (þá er svarið yfirleitt ‘vilji Guðs’ eða ‘leiðir Guðs eru órannsakanlegar’). Það er kallað ‘catch-all’ útskýring, sem útskýrir í raun ekki neitt heldur bara fær fólk til að hætta að leita að svarinu.
Vísindi og trúarbrögð hafa það sameiginlegt að reyna að útskýra hluti sem við þekkjum ekki eða skiljum ekki. Munurinn er sá að trúarbrögð sýna þann hroka að þykjast vita það fyrirfram og reyna að laga öll gögn til að þau henti boðskapnum, á meðan vísindin draga ályktanir út frá gögnunum jafnvel þótt niðurstöðurnar séu í hrópandi ósamræmi við fyrri ályktanir. Það sýnir hversu opin vísindin eru og hversu lokuð trúarbrögðin eru.
Þetta eru bæði kenningar, það er ekki verið að neyða neinn til þess að trúa þeim og fara eftir þeim.
Í fyrsta lagi er ID ekki kenning. Hugmyndin hefur ekki farið í gegnum það ferli sem þarf til að öðlast þann status.
Það er engin önnur útskýring önnur en þróunarkenningin sem hefur sönnunargögn á bak við sig. Um leið og önnur útskýring kemst á sama stall og þróunarkenningin hvað það varðar, er í fínu lagi að kenna þær samhliða (þó enn betra væri að rannsaka þá þætti sem aðskilja þær og sjá hvort mögulegt sé að kenningarnar geti verið felldar saman).
Svo held ég þú sért ekki alveg að fatta þetta með aðskilnað ríkis og kirkju hérna í BNA. Þó svo ekki sé verið að neyða fólk til að trúa einhverju, þá er það brot á trúfrelsi ef ríkið treður sköpunarsögunni inn í ríkisrekna skóla (einkaskólar geta kennt hvað sem þeir vilja, jafnvel að jörðin sé flöt).
Almenn trúarbragðafræði í skólum er í lagi, ef ekki er einblínt á eina trú umfram aðra. Kristinfræði á ekkert erindi í ríkisrekna skóla, þar sem það flokkast undir ríkisstuðning við ákveðna trú og er brot á fyrstu viðbótargrein stjórnarskrárinnar.
Hvað með þá sem að spá í vísindi en eru ekki sammála þróunarkenningunni?
Það er vissulega til vísindalega þenkjandi fólk sem ekki er sammála kenningunni, þar sem þeim finnst vanta sönnunargögn fyrir ákveðnum hlutum af henni. Það er ekki þar með sagt að hún sé ómerk, þó svo örfá atriði séu enn ósönnuð. Eitt af þeim er t.d. það stig á þróun dýrategunda þar sem ein tegund skiptir sér upp og þróast í tvær mismunandi tegundir, kallað ‘speciation’ (sem er jú grundvöllurinn fyrir fullyrðingunni um að menn og apar eigi sameiginlegan forföður).
Þó svo við vitum fyrir víst að það gerist, þá hefur hingað til vafist fyrir okkur að útskýra hvernig það gerist. En það er að breytast, sbr. þessa nýlegu frétt:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4708459.stmSemsagt, allar uppgötvanir í dag sem varða þróun lífs á jörðinni, styðja þróunarkenninguna og smám saman verða allir angar af henni sannaðir. Heildin lítur því alltaf betur og betur út og á endanum hættir fólk að kalla hana kenningu og fer að líta á hana sem sanna útskýringu. Margir vísindamenn eru byrjaðir á því fyrir löngu. Ég t.d. lít ekki á hana sem kenningu lengur, þar sem sannanir fyrir henni eru yfirgnæfandi (milljarðar sönnunargagna sem ÖLL sýna fram á það sama, bæði ein og sér og sem heild) og líkurnar á því að eitthvað finnist sem kollvarpar henni má segja að séu engar.
Trúarbrögð eru þannig í eðli sínu að efasemdir, spurningar og rökhugsun eru litin hornauga og í raun alger bannvara innan kirkjunnar, þar sem það getur aðeins leitt til þess að fólk yfirgefur trúna.