Vísindi er oftast skilgreint sem fræðigrein sem notast við vísindalega aðferð (athugun, tilgátu, tilraun, kenningu etc.). Málið er samt að flestar fræðigreinar beita þessari aðferð upp að vissu marki, þær beita eiginlega allar athugun (upplýsingasöfnun o.s.frv.) og setja fram tilgátur þótt svo að þær séu ekki sannanlegar með tilraunum (eins og sagnfræði tilgáta). Ef einhver ætlar að benda á að ekki sé um að ræða alvöru vísindi fyrr en við fetum alla leið er vert að benda á að stærsti hluti vísindaþekkingur okkar er ekkert annað en reynsluþekking.

Ég fer sjálfur afar lauslega með orðin vísindi og fræði, fyrir mér eru þetta eiginlega samheiti ;)

Orðið ‘vísindi’ er auðvitað tvírætt, ef ekki beinlínis margrætt orð. Það vísar m.a. til ákveðinnar iðju okkar manna að reyna að afla okkur skipulega og kerfisbundið þekkingar (nánast á hverju sem er).

Orðið er líka notað um aðferðirnar sem einkennir téða iðju okkar og oft í þrengri merkingu er það notað um aðferðir raunvísindanna svonefndu. Þannig er ekki fjarri lagi að fólk hugsi frekar um eðlisfræði og líffræði þegar einhver nefnir vísindi en t.d. sagnfræði, textafræði eða bókmenntafræði. Samt eru þessar greinar hluti af skipulegri og kerfisbundinni miðlun á og leit að þekkingu og hafa alltaf verið.

Þegar ég hugsa um vísindi hugsa ég ekki aðeins um raunvísindi eða náttúruvísindi heldur einnig félagsvísindi, mannvísindi eða hugvísindi (eftir því hvort við viljum flokka vísindin eftir viðfangsefni sínu eða aðferðunum).

Upphaflega hét áhugamálið hérna Hugavísindi en bæði var að mér fannst það of líkt orðinu ‘hugvísindi’ og svo hétu ekki önnur áhugamál ‘huga-’ eitt eða neitt, t.d. ‘hugaheimspeki’ eða ‘hugamótorsport’. En dulspeki er ekki vísindagrein og þar sem hún var sett hingað lagði ég til að áhugamálinu yrði fengið heitið Vísindi og fræði, enda er dulspeki einhvers konar hjáfræði (a.m.k. að mínum dómi). Orðið ‘fræði’ er samt hlutlaust og getur náð utan um alla flokka vísindanna sem ég nefndi hér að ofan og meira til.

Þess má geta að meðal Grikkja og Rómverja var mikið deilt um hvort einstakar greinar væru vísindi eða listgrein (episteme eða tekhne á grísku, scientia eða ars á latínu). Sumir héldu því til dæmis fram að mælskulist (rhetorica) væri listgrein en aðrir vísindi. Munurinn var þá sá að listgreinar hafa afurðir en vísindin eru stunduð þekkingarinnar vegna. Sumir töldu mælskulistina stundaða þekkingarinnar vegna en aðrir sögðu að afurðin væri getan til þess að sannfæra aðra. Þetta endurspeglast svo í heiti á háskólagráðum enn þann dag í dag BS (baccalaureus scientiarum) og BA (baccalaureus artium) gráðum. Írónían er hins vegar sú að greinarnar sem veita BS gráður þykja (ég segi ekki að þær séu það) miklu hagnýtari í dag meðan hinar eru stundaðar þekkingarinnar vegna (huleiði t.d. viðhorfsmun til eðlisfræði og sagnfræði)

Sem algjör leikmaður og einlægur áhugamaður um læknisfræði, sagnfræði, sálfræði, geimvísindi (má segja geimfræði?) hehe og allt sem viðkemur uppruna og tilveru okkar hér, heimspeki og Biblíufræði þá velti ég einu fyrir mér,

Þá er sú spurning hvort við séum bara verur sem urðu til fyrir algjöra tilviljun og keðjuverkandi afleiðinga áreksturs loftsteins eða halastjörnu sem var full af vatni og efnum sem kom því til leiða að líf fór að þróast á jörðinni, maðurinn sé sem sagt algjör tilviljun og líf okkar er og hafi engan annan tilgang en að við fæðumst, stækkum, fjölgum okkur og drepumst til að tryggja það að hinir hæfustu munu lifa áfram,

eða að okkar tilvera hafi æðri tilgang og að við séum (sköpuð) eða klónuð (búin til) af (Geim)veru eða Guði (hann sagði að við séu sköpuð (klónuð?) í hans mynd!), og að það er ekki sama hvernig þú lifir þínu lífi hér ???

Sem segir mér eitt og ég er fullviss í minni sannfæringu að vísindi og fræði eru eins skild og Kane og Abel, ég veit að Guð er vísindamaður og um leið mikill fræðimaður.

Hugtakið er eitt og hið sama því að þú getur fræðst endalaust um vísindin….

Semper Fidelis kæru vinir;o)
Lecte