Lotti fyrir 22 árum, 9 mánuðum Fjöldi lestra: 603

Sólkerfið okkar

Sólin er undirstaða alls lífs á Jörðinni. Rúmtak hennar er 332.000 sinnum rúmtak jarðar. Maður sem er 80 kg. á Jörðu væri 2100 kg á sólu. Yfirborðshiti sólar er um 6000°c en í miðju um 20.000.000°c.
Á hverri sekúndu brenna 700.000.000 tonn af vetni og breytast í helíum í sólinni. Frá þessari formbreytingu eins frumefnis yfir í annað stafar orka sólar. Þrátt fyrir þessa gífurlegu eyðslu vetnis þurfum við ekki að óttast að vetnisforði hennar gangi til þurðar um sinn, því hann er talinn vera 1.500.000.000.000.000.000.000.000.000 tonn (kanski V-power)
Um sólu snúast 9 reikistjörnur ásamt ótöldum fjölda tungla sem snúast um reikstjörnurnar. Jörðin er 3. reikistjarnan frá sólu og staðsett rétt utan við miðju hins svokallaða lífbeltis. Lífbeltið er það svæði í sókerfinu sem hvað hagkvæmustu skilyrði eru fyrir líf. Mars og Venus eru í jaðri þessa beltis hvort sínu megin. Þegar við sjáum myndir af sólkerfinu okkar þá skynjum við ekki stærð þess því hlutföllin í myndunum eru mjög ýkt og röng svo ekki sé meira sagt.
Til að gera okkur grein fyrir stærðinni skulum við ímynda okkur að við gætum ekið á bíl milli Jarðar og hinna reikistjarnanna og við leggjum í ferðalag og ökum á 100 km hraða á klst. Á þessum hraða sem við þekkjum svo vel yrðum við 48 ár til Venusar, 105 ár til Merkúr og 171 ár til Sólar. Ferðin til Mars tæki 89 ár, til Júpiters yrðum við 715 ár á leiðinni, Satrúnus sæjum við eftir 1455 ár, Úranus kæmi undir hjólin eftir 3104 ár.Þar yrðum við að fá okkur pylsu og pepsí því næsti viðkomustaður Neptúnus yrði ekki undir fyrr en eftir 4959 ár, Plútó síðasti áfangastaðurinn, þangað kæmum við eftir 6562 ár. (miðað við meðalfjarlægð Plútó, braut hanns er sporiskjulöguð og nær stundum innfyrir braut Neptúnusar)
Þetta eru frarlægðir frá jörðu. Þannig að ferðalag frá sólu til plútó tæki á þessum hraða 171+6562= 6733 ár eða rúmlega þann tíma sem liðin er frá upphafi menningar okkar. Þetta er ekki neinn sunnudagsrúntur. Ef vilji er fyrir hendi er ég tilbúinn til að rita meira um sólkerfið og reikistjörnurnar, taka þá jafnvel hverja fyrir sig og kryfja hana til megjar, svo og stjörnufræði almennt, það ræðst af viðbrögðum ykkar. Endilega leiðréttið mig ef ég fer með rangt mál og fyrir alla muni tjáið ykkur og skiptist á skoðunum.

Kjarrval fyrir 22 árum, 9 mánuðum

Mja, Lífbeltið er dáldið teygjanlegt hugtak. Það er aldrei að vita hvort það eru aðrar verur sem geta ekki lifað á öðrum skilyrðum og á Merkúr eða öfugt.

Fyrra álit

Lotti fyrir 22 árum, 9 mánuðum

Vissulega, en við höfum ekki aðrar forsendur að ganga út frá en þær sem við þekkjum hér á jörðu. Miðað við forsendur lífvera í öðru sólkerfi ætti lífbelti okkar kanski að liggja um Júpiter, hver veit!

Fyrra álit

ruglubulli fyrir 22 árum, 9 mánuðum

ein spurning: hvar er vetnið geymt í sólinni og afhverju brennur það ekki allt í einu?

——————————

Fyrra álit

Lotti fyrir 22 árum, 9 mánuðum

Sólin er einn alshefjar vetnisbolti. Til að brenna vetni og breyta því í helíum þarf bæði gífurlegan þrýsting og hita og nægjanlegan þrýsting og hita er aðeins að finna í kjarna sólar. Brennslan fer því fram í kjarnanum en ekki út um alla sól. Þetta er “hægur” bruni líkt og gerist í kjarnaofnum en þar er uraníum brennt hægt. Í kjarnorkusprengjum “brennur” úranið allt í einu og Búmm. Sama myndi gerast í sólinni ef vetnið brynni allt í einu. Eftir því sem sólir verða stærri og massameiri eykst hiti og þrýstingur í kjarnanum, þannig að brennslan verður meiri og hraðari. Stórar sólir hafa því skemmri líftíma en “litlar” þótt undarlegt kunni virðast.
Litir sóla eru mjög mismunandi. Sumar eru rauðar, aðrar gular, hvítleitar eða jafnvel bláleitar, allt eftir hitastigi. Rauðar eru kaldastar, bláleitar heitastar.
Allar sólir hefja líf sitt á sama hátt en enda það á mismunandi vegu. Okkar sól deyr þannig að þegar kjarninn er orðinn eingöngu úr helíum, drekst hann saman og orkuframleiðslan eykst og þá tútnar sólin út og verður að rauðri risasól sem gleypir innstu reikistjörnurnar og þar með talið, Jörðu. Að lokum dregst sólin saman aftur og verður að svokölluðum hvítum dverg á stærð við reikistjörnu.
Áhrifa mikið, en skammlífari risasólir enda líf sitt á allt annan og áhrifameiri hátt. Þegar vetnið þrýtur í miðju risasóla færist brennslan út í stjörnuna umhverfis helíumkjarnan. Helíumkjarninn dregst þá saman og hitnar upp í 100 milljón gráður. Þá hefst brennsla helíums og þá myndast kolefni og súrefni. Sólin þennst út og verður miklu stærri en sól á risastigi. Þegar allt helíum í kjarnanum er orðið að kolefni og súrefni, dregst hann enn saman uns hitinn er nægur til að brennsla kolefnis geti hafist. Kjarninn skreppur enn saman og kolefni breytist í nýtt frumefni. Og þannig koll af kolli uns kjarninn er orðinn að járni.Öll efnahvörfin fram að þessu voru orkumyndandi en til brennslu af járni þarf utanaðkomandi orku og hana má fá með einskonar þyndarhruni inn í sólinni sem hitnar enn, mjög snögglega þannig að brennslan tekur kipp og stjarnan springur, verður að svokallaðri sprengistjörnu. Krabbaþokan er leifar slíkra hamfara. Sá atburður varð árið 1054.
Aðrar stórar sólir springa ekki heldur falla saman og varða að svartholi.

Fyrra álit

katak fyrir 22 árum, 9 mánuðum

Fyrir mina parta er stjornufraedi mjog àhugaverd og thad er alltaf gaman ad heyra einhvern fròdleik um thad sem er i kringum okkur. ùtskyringin med sòlirnar ad sumar sèu blàar og raudar eftir hita teirra. Thegar madur horfir à stjornurnar er stundum eins og taer blikku og sèu raudar og blàar. Er thetta àstaedan? Erum vid ad horfa à mis heitar sòlir?

Fyrra álit

Lotti fyrir 22 árum, 9 mánuðum

Ágæti katak.
Ástæða þess að stjörnurnar virðast blikka er sú að ljósið þarf að fara í gegnum mismunandi lög í lofthjúp Jarðar, sem beygja ljósgeislana, áður en við sjáum þá. Þetta fyrirbrigði hefur ekki síður áhrif á sjónauka á jörðu niðri en augað beint. Þess vegna byggðu menn Hubble sjónaukann og komu honum fyrir á braut um Jörðu í 610 km hæð, þar sem andrúmsloft Jarðar “skyggir ekki á”. Með honum hafa náðst ótrúlega góðar og skýrar myndir.
Birta frá stjörnuþoku á hreyfingu er öðruvísi á litinn en frá “kyrrstæðri” stjörnuþoku. Stjörnuþoka sem fjarlægist sýnist rauðari, nefnt rauðvik. Að sama skapi synist stjörnuþoka sem nálgast okkur bláleit, nefnt blávik. Þessi áhrif eru nefnd Doppler- færsla, og hana er hægt að nota til að reikna út hreyfistefnu og hraða stjörnuþoka. Hubble-lögmálið sýnir að beint samband er á milli vegalengdar að stjörnuþoku og hraða hennar. Því fjær sem hún er því hraðar fjarlægist hún! Sem aftur sýnir okkur að alheimurinn er að þenjast út.
Reikistjörnurnar í okkar sólkerfi eru í ýmsum litum. Venus er hvít og afar björt, það stafar af skýjum sem umlykja hana og endurvarpa ljósi vel. Mars er rauð og stafar liturinn af miklu járninnihaldi jarðvegsins þar. Júpiter skartar ýmsum litum sem orsakast af upp og niðurstreymi í lofthjúpnum. Satrúnus er gulleitur sem er litur skýjanna sem umlykja hann. Úranus og Neptúnus eru bláir sem orsakast af metangasi í amdrúmsloftinu.

Fyrra álit

[Notanda eytt] fyrir 22 árum, 9 mánuðum

Fín grein og mjög skemmtilegt að lesa hana! Endilega koma með meira svona um eitthvað skemmtilegt eins og svarthol eða stjörnuþokur eða eitthvað álíka :D

Fyrra álit

Vísindi

Vísindi

Ofurhugar

Stjórnendur

Hverjir eru inni

Greinar

Sólkerfið okkar

Dýr

Dægurmál

Fræði

Leikir

Lífið

Lífsstíll

Margmiðlun

Menning

Skjár

Sport

Tónlist

Tækni

Vélar

Hugi