Þessi grein eftir Ágúst Ágústsson hagfræði og lögfræðinema birtist í morgunblaðinu í dag [16. ágúst 2002] og mér fannst viðeigandi að gera copy/paste á hana vegna þess að ég hef eitt miklum tíma þessar umræður mikið hér á huga.

Í greininni kemur framm að við íslendingar þurfum ekkert að óttast sjávarútvegsstefnu ESB og að undanþágur séu ekki nauðsynlegar, þótt þær gætu orðið okkur til hagsbóta.

Vonandi lesa sem flestir þetta og koma með málefnaleg svör. Þegar fiskveiðiumræðunni í kringum ESB er lokið er hægt að fara ræða áhugaverðari mál einsog fullveldið, neytenda- og landbúnaðarmál og efnahagsmál (Evran og hagstjórn) :)

_____________________________________

MARGIR hafa bent á að sjávarútvegsstefna Evrópusambandsins sé ein rjúkandi rúst og þess vegna eigi Íslendingar ekkert erindi þangað. Það er rétt að ýmislegt er athugavert við evrópskan sjávarútveg en það er fyrst og fremst á sviðum sem snerta Íslendinga ekki þótt Ísland yrði aðili að ESB.
Í fyrsta lagi veiðir fiskveiðifloti ESB of mikið miðað við þol fiskistofna. Þetta er vissulega áhyggjuefni en vegna reglna ESB um veiðireynslu fengju Íslendingar allan kvóta í íslenskri lögsögu og væru því einu hagsmunaaðilarnir að ákvörðun ráðherraráðsins um heildarafla. Þess vegna snertir ofveiði ESB ekki veiðar við Ísland.

Jafnvel þótt ráðherraráðið, með íslenska sjávarútvegsráðherranum innanborðs, myndi ákveða of mikinn heildarafla á Íslandsmiðum í trássi við vísindamenn er ekkert sem segir að við yrðum að veiða allan kvótann. Samkvæmt niðurstöðum Evrópudómstólsins (Romkes-málið, 46/86) eykst veiðiréttur annarra aðildarþjóða ekki þótt Íslendingar veiði ekki upp í sinn kvóta, t.d. vegna verndarsjónarmiða.

Undanfarin misseri hefur ráðherraráðið þó að mestu haldið sig við ráðleggingar vísindamanna við ákvörðun heildarafla og það er sjálfsagt samningsmarkmið í aðildarviðræðum við ESB að tryggja að slíkt verði ætíð gert.


Gallar sjávarútvegsstefnu ESB snerta ekki Ísland
Í öðru lagi hefur slælegt eftirlit verið mikið gagnrýnt í sjávarútvegsstefnu ESB. Hér er þó á ferðinni mikill misskilningur þar sem aðildarríki sinna sjálf eftirliti á miðunum en ESB hefur aðeins örfáa eftirlitsmenn. Eftir inngöngu Íslands í ESB verður því eftirlitið áfram í höndum íslenskra stjórnvalda.
Þriðja atriðið sem hefur verið bent á sem ókost við sjávarútveg ESB er að fjöldi sjómanna og skipa sé í engu samræmi við fiskistofna. Þetta atriði snertir Íslendinga ekki heldur þar sem einungis íslensk skip munu geta veitt á Íslandsmiðum vegna reglunnar um veiðireynslu. Eftir inngöngu í ESB stækkar því fiskveiðiflotinn ekkert við Íslandsstrendur.

Fjórða atriðið sem menn hafa orðið til að gagnrýna sjávarútvegsstefnu ESB út af er fjöldi styrkja sem þar er að finna og sú subbulega pólitík sem fylgir þeim. Þetta varðar Íslendinga lítið þar sem það er yfirlýst stefna íslenskra yfirvalda að þiggja ekki opinbera styrki á sviði sjávarútvegs. Það er þó athyglisvert að styrkir ESB til sjávarútvegs eru lægri á hvern sjómann í ESB en styrkir íslenskra stjórnvalda á hvern íslenskan sjómann í formi sjómannaafsláttarsins, sem er eins og kunnugt er ekkert annað en niðurgreiðsla stjórnvalda á launakostnaði útgerðarinnar.

Einnig hefur verið bent á að innan ESB þurfi Íslendingar að taka þátt í alls kyns hrossakaupum og málamiðlunum á sviði sjávarútvegs og við það muni stóru þjóðirnar valta yfir þær litlu. Þetta er hins vegar í besta falli áróðursbragð andstæðinga aðildar Íslands að ESB enda eru Íslendingar engin smáþjóð á sviði sjávarútvegs. Smáríkjum ESB hefur þó vegnað afar vel innan sambandsins.

Allar mikilvægustu reglurnar sem tryggja áframhaldandi yfirráð Íslendinga á íslenskri lögsögu, s.s. reglan um veiðireynsluna, eru mjög skýrar og hafa verið staðfestar margoft af Evrópudómstólnum. Svigrúm til hrossakaupa er því minna en margur heldur. Það liggur að auki fyrir að aldrei í sögu ESB hefur sambandið tekið ákvörðun þvert á grundvallarhagsmuni aðildarríkis, sem í tilviki Íslendinga eru sjávarútvegsmálin. Það þjónar einfaldlega ekki hagsmunum ESB að rústa litlu hagkerfi norður í hafi og gera það um leið háð styrkjasjóðum sambandsins.


Tryggt að verðmæti haldast hérlendis
Það eru einnig algengar fullyrðingar að við inngöngu í ESB muni útlendingar kaupa upp íslensk sjávarútvegsfyrirtæki og flytja öll verðmæti úr landi. Enn og aftur er verið að villa um fyrir fólki og auka á þjóðerniskennda hræðslu því það er tryggt að slíkt kemur ekki fyrir. Eitt af meginmarkmiðum sjávarútvegsstefnu ESB er að afrakstur veiðanna komi því fólki til góða sem reiðir sig á þær. Eftir inngöngu Íslands í ESB verða allar útgerðir hérlendis að hafa svokölluð raunveruleg efnahagsleg tengsl við Ísland. Það er því hægt að krefjast að daglegur rekstur og starfsemi skips sé á Íslandi og að hagnaður veiðanna fari í gegnum íslenskt efnahagslíf. Svokallað kvótahopp er úr sögunni og hefur Evrópudómstólinn staðfest það (Jaderow-málið, C-216/87).
Eftir inngöngu Íslands í ESB er því hægt að gera frekari kröfur heldur en nú er um að hagnaður af veiðum fari í gegnum íslenskt efnahagslíf. Eins og staðan er nú er ekkert sem hindrar að verðmæti af Íslandsmiðum fari beint úr landi. Aðild Íslands að ESB kæmi því landsbyggðinni beinlínis mjög til góða.


Sjávarútvegskauphöll á Íslandi
Það er því tryggt að kvóti og verðmæti fara ekki úr landi eftir inngöngu Íslands í ESB. Íslendingar eru sérfræðingar í sjávarútvegi í heiminum og íslenskur sjávarútvegur verður betri fjárfestingarkostur og samkeppnisstaða hans stórbatnar við aðild. Það er vitaskuld betra að fá erlent hlutafé en erlent lánsfé.
Samhliða fjárfestingum útlendinga í sjávarútvegi eykst áhugi erlendra aðila á íslenska fjármálamarkaðinum. Vel er hægt að hugsa sér að erlend sjávarútvegsfyrirtæki sjái hag í því að skrá fyrirtæki sín á Kauphöll Íslands vegna þeirrar þekkingar og reynslu sem Íslendingar hafa við að greina og verðmeta sjávarútvegsfyrirtæki. Kauphöll Íslands gæti orðið þekkt sem sjávarútvegskauphöll um allan heim.


Engar undanþágur nauðsynlegar
Það er ljóst að sjávarútvegsstefna ESB er Íslendingum hagstæð. Það er því engin nauðsyn á að fá einhverjar undanþágur eða sérmeðferð eins og forsætisráðherrann og fleiri telja að Evrópusinnar leggi allt sitt traust á. Ýmsir, m.a. forsætisráðherra, benda sífellt á að Evópusambandið muni gjörbreytast eftir að Íslendingar ganga í það og allar þær reglur sem nú gilda verða afnumdar og settar verði nýjar reglur sem miðast við að misnota Íslendinga sem mest. Slíkur málflutningur er fásinna og dæmir sig sjálfur.