Ég trúi t.d. ekki á guð

Þarna gafst ég endanlega upp…

Það má segja að spurning þín snúist um meginvandann í allri siðfræði: Hvers vegna á ég a vera góður eða breyta rétt þegar það kemur sér vel fyrir mig að gera það ekki? Saga siðfræðinnar er í meginatriðum leit að skynsamlegu svari við þessari spurningu án þess að vísa til yfirnáttúrulegra vera eins og guðs, enda má segja að því sé almennt hafnað af heimspekingum að vald - jafnvel val guðs - geti verið grundvöllur siðferðisins.

Þú biður um rök eða ábendingar um bækur. Ég skal benda þér á nokkur rit sem mér hefur mest þótt koma til um siðfræði og reyna að draga upp grófa mynd af því hverju er haldið fram þar. Ég verð þó að játa að í svari sem þessu get ég engan veginn gert neinni kenningu fulnægjandi skil.

Ein af mínum uppáhaldsbókum um siðfræði er Siðfræði Níkomakkosar eftir Aristóteles, en í henni muntu ekki finna svör við þessari spurningu, ekki beint. Því Aristóteles er ekki að tala til þeirra sem efast; hann er að tala til þeirra sem hafa þegar ákveðinn undirbúning. En kenningin sem Aristóteles dregur upp í bókinni á e.t.v. óbein svör við spurningunni. Þetta er fyrst og fremst dygðasiðfræði sem byggir á ákveðinni greiningu á sálarlífi mannsins. Dygð, sem er meðallag tveggja lasta í samræmi við rétta sálarhneigð, er einfaldlega ómissandi þáttur í hamingjuömu og farsælu lífi.

Platon tók á spurningunni með beinum hætti. Hann var raunar fyrstur til að spyrja hennar. Í Samræðunni Gorgías heldur hann því fram að það sé einfaldlega betra fyrir mann sjálfan að breyta rétt. Um þá samræðu má lesa hér. Rökin eru umugsunarverð en kannski síður sannfærandi. En segja má að Ríkið sé ein allsherjarvörn fyrir siðferðinu. Svar Platons er áfram það að það sé betra fyrir mann sjálfan að breyta rétt, en að þessu sinni rökin fyrir því öðruvísi og frummyndakenningin komin til sögunnar. Þótt Platon sé orðinn gamall þá þolir hann vel að vera tekinn alvarlega (það gildir um Aristóteles líka). Þess má geta að viðhorf sumra nútímasiðfræðinga, sem við getum kallað moral realism eða siðfræðilega hluthyggju, sver sig í ætt við frummyndakenningu Platons að vissu leyti.

Bókin The Sources of Normativity eftir bandaríska heimspekinginn Christine Korsgaard. Býður upp á svar í anda þýska heimspekingsins Immanuels Kant. Kant lagði skylduhugtakið til grundvallar. Korsgaard bætir við hugmyndinni um hlutverk. Ýmsum hlutverkum sem við leikum fylgja skyldur (hlutverki kennarans fylgja ákveðnar skyldur, hlutverki heimilisföður fyrlgja aðrar skyldur, hlutverk borgarans enn aðrar skyldur). Þetta eru ekki allt siðferðilegar skyldur en Korsgaard færir rök fyrir því að við höfum öll óumflýjanlega það hlutverk að vera manneskja og því fylgi ákveðnar (siðferilegar) skyldur. Ég skrifaði einhvern tímann grein um kenningu Korsgaard og hana er hægt að nálgast hérna. Þetta er frábær bók sem ég mæli eindregið með. Þorsteinn Gylfason var byrjaður á að þýða bókina sem átti að heita Rætur siðferðisins, en hann lést áður en hann gat klárað hana. Við verðum því enn um sinn að láta okkur nægja að lesa Korsgaard á ensku (sem er vel að merkja framúrskarandi penni og hrein ánægja að lesa).

Að lokum veit ég ekki hversu mikinn undirbúning þú hefur í siðfræði en það er til frábær inngangsbók á íslensku sem heitir Stefnur og straumar í siðfræði eftir James Rachels (Reykjavík: Siðfræðistofnun, 1997). Hún er auðlesin en vel þess virði.

Ég myndi segja að það sem telst vera gott fari meira og minna saman við það sem er samfélaginu til góða. T.d. að hjálpa náunganum þegar hann er í vanda og að fara eftir lögunum. Hvernig væri samfélagið ef enginn myndi hjálpa öðrum sem væri í vanda og enginn færi eftir lögunum?

Ég held líka að það sé ekkert hægt að færa nein rök fyrir því að vera góður ef maður vill ekki vera góður ef maður græðir ekkert á því og hugsar bara um sjálfan sig. Það verður bara að sjá til þess að fólk vilji vera gott.

Afhverju hættiru skyndilega að trúa á guð? Ef það hefur verið persónulegt áfall eða eitthvað þá nægir að segja það, þarft ekki fara útí smáatriði ef það hentar þer ekki vinur minn.

Langar vita það svona áður en ég spái í restina, þó finar pælingar og goð grein í alla staði.

hahaha, þú hljómar eins og pabbi minn þegar hann er búinn að fá sér aðeins að drekka, rambles on you know…

já ég hef líka verið að spá í þessu. en til dæmis að láta aðra fara að brosa, ég held það gefi bara vellíðunartilfinnningu frá náttúrunnar hendi. ég held að þetta hafi eitthvað með jafnvægið að gera líka mínus og plús

Ég held að ef það er einhver tilgangur með lífinu sé hann hamingja, eða þ.e.a.s að öðlast hamingju. Svo þegar ég er “góður” við einhvern þá er ég að hjálpa viðkomandi að vera hamingjusamur, og þar af leiðandi færast nær tilgangi sínum. Kannski soldið silly, en þetta er allavega mitt viðhorf.

og gleymdi:
lestu celestine handritin

Ef einhverjum langar að sjá dæmi um mann sem hefur ekkert nema gott að færa skuluð þið skoða heimasíðuna hjá þessum manni,
www.logi-geirsson.de
Margt í þessari grein svipar til þessa drengs!

Ekki má gleyma því þegar maður hjálpar náunga sínum þá fer maður oftast fyrir annan sem reynir sama takmarki með því að hjálpa vini þínum

Það hlýtur að vera ástæða fyrir því að allir menn í heiminum hafa eithvertíman lent á þessum spurningum “hver er ég?, hvaða er ég?, hver setti mig hingað? og hver er tilgangur minn”. Spurningin veltur á okkur, það er ekkert eitt rétt svar. Þessar trúir byggja flestar á sama grunni en hafa þróast í sitthvorum heimshlutum.
Ég trúi ekki á guð en það var náttúrulega þæileg tilfining að trúa á að maður geti alltaf leitað í æðra vald, ég vil hafa stjórn á mínu eigin lífi. þetta virkar fyrir mig en ekki suma aðra. Gunnar í krossinum segist geta læknað fólk af samkynhneigð og segir það eins það sé sjúkdómur. Ég er með dökt hár því ég fæddist svoleiðis, ég er sáttur með með það og engin gunnar er að fara að segja mér að það sé ekki í lagi.
mér finnst búddismi rökréttasta trúinn því hún er ekki svona spillt, fólk á ekki að trúa á eithvað í ótta við að fara til “helvítis”. ég eyði ekki æfini í að biða eftir himnaríki þegar ég get skapað þá á jörð (þá er ég ekki að meina englar fljótandi á skýi með hörpu heldur bara það að mér líði vel með sjálfan mig, gjörðir mínar og umhverfi mitt). en áður en ég fer langt út í önnur umræðuefni þá ætla ég að hætta.
Vel skrifuð grein….

Fyrir mig er þetta einfaldlega spurning um tilgang minn, sem er að mínu mati að leggja það litla sem ég hef möguleika á að manneskjan þróist til hins betra.
Til hins betra, það skilgreini ég á hins vegar með ákvörðun.
Persónulega finnst mér mest sannfærandi spá að alheimurinn muni þenjast endalaust út ef ekkert er að gert. Það er í raun engin einföld leið sem orkan getur nýtt sér til að beygja til baka. Hins vegar ef maður skoðar flóknari leiðir, lífverur; þá sérstaklega flókið taugakerfi mannsins, sér maður að það er von. Hugsaðu þér hversu ótrúlega langsótt út frá sjónarhóli orkuflutninga það er hvernig maðurinn beitir orku. Ein lítil hugmynd sem er vart mælanleg í orku getur ollið gýfurlegum orkuflutningum eitthvert.
Sú ákvörðun að maður ætli að taka að sér að endurræsa heiminn hjálpar manni að ákvarða góðar og vondar gjörðir. Persónulega hef ég litla trú á að maðurinn muni gera það, en ef við stefnum að því að gera aðeins góðar gjörðir sem miða að því að þróa manninn í lífveru sem væri nógu öflug til þess þá gerir það svo sannarlega gagn.
Til dæmis er greind greinilega eitthvað sem verður að vera nóg af, eigingirni mætti gjarnan útrýma o.s.f.v.

Þetta stangast auðvitað allt á við almennt siðferði. Frá þessum sjónarhóli væri tildæmis mjög gott hjá konu að drepa börn sín ef hún kæmist að því að maðurinn sem ætti þau með henni væri mjög eigingjarn og lyginn að upplagi. Það væri reyndar eina leiðin til að útrýma þeim eiginleika úr manninum, að gera eigingirni og lygar að einhverju sem skemmir fyrir afkomu gena.
Mjög köld lífsspeki, en hún fylgir einfaldlega ef maður ákveður að taka ábyrgð á heiminum. Að mínu mati aðdáunarvert.

Þetta er áhugaverð umræða og ég hef sjálfur verið að spá í þessum málum, ég fór að hugsa útfrá því hvað er gott og slæmt? þaðsem einum prímata þykir rétt og gott þykir kannski öðrum prímata rangt og slæmt, og þessvegna á ég soldið erfitt með að skilgreina þessi hugtök.

Samfélagið er búið að setja upp, að flestum þykir, ansi góðan farveg rétts og rangs, góðs og slæms, og ég tel mig ekki geta verið sammála samfélaginu í þeim málum. Kannski afþví að samfélagið sem við búum í í dag byggist að einhverjum hluta, og sí stækkandi hlutam, á græðgi, þó það sé ekki á stefnuskrá stjórnmálamanna í svo kaldi mynd, þá fynnst mér einhvernveginn einsog það sé nú þannig samt, og þessvegna tel ég mig ekki getað farið allveg eftir því sem mér er sagt.

Þá fór ég að velta fyrir mér hvert ég ætti að leitast til að fynna betri skilgreiningar og ég ákvað að leita innávið. Ég, einsog vonandi flestir hugsandi prímatar, vill ekki gera nokkuri veru mein, enda er það eitthvað sem hefur sýnt sig og sannað að “borgar sig ekki” enda segir það sig sjálft, með því að gera einhverjum mein (og það eru til svo margvíslegar og mislúmskar leiðir til að gera öðrum mein, stundum tekur maður ekki einsuinni eftir því sjálfur) skapar maður kannski einhverskonar neikvæðann bolta, sem rúllar frá manni yfir á einhvern annan og þaðan líklegast áfram, þartil (hugsanlega) endar sá bolti aftur hjá manni sjálfum, og er það kannski sona “karma” pælingin, en ég veit ekki allveg…

vá, fór aðeins að raula þarna, en jæja.. þaðsem ég vildi samt koma á framfæri er það, að með innvortis leit minni komst ég að mjög einföldu formi sem mér fynnst virka ágætlega fyrir sjálfann mig… ég horfi á mínar gjarðir sem annasvegar eitthvað sem auðgar mig og mína veru, og hinsvegar eitthvað sem auðgar mig ekki, og ég get alltaf spurt sjálfann mig hvort að gjarðir mínar auðgi mig eða ekki. ég reyni að haga mínu lífi þannig að ég sé sífellt að auðga sjálfann mig, með einföldustu hlutum, ef að manneskja er að farast úr áhyggjum og ég get átt í rólegum og þægilegum samskiptum við þá manneskju og fengið hana til að gleyma áhyggjum sýnum, þó aðeins í stutta stund, og fengið þá manneskju til að brosa, þá fynnst mér ég hafa gert eitthvað sem auðgar mig, og hugsanlega manneskjuna sem ég átti í samskiptum við líka…

Svo get ég líka gegnið uppað manneskju sem er ágælega andlega sett og í rólegu og mildu skapi, og komið með leiðinlegt komment, eða verið með einhvern pirring, eða sagt eitthvað sem fær þá manneskju til að fara úr sínu rólega andlega ástandi yfir í það að hafa óþarfa áhyggjur yfir einhverju sem skiptir ekki máli, þá fynnst mér ég hafa gert eitthvað sem auðgar mig ekki og hugsanlega eitthvað sem er mér hreinlega andlega óhollt, og kannski líka komið að stað neikvæðum bolta sem skoppar þartil einhver stoppar hann, og ég held að það þurfi ansi yfirvegaða veru til þess að stoppa einhvern þannig bolta sem er hvergi til í efnisheiminum sem umkringir okkur.

ég reyni líka aðhugsa ekki um gott og slæmt, vondakallin og góða kallinn, því einsog ég sagði áðan, þá eru allir með mismunandi hugmyndir um þessi hugtök, og þetta eru bara orð sem fólk skilur á mismunandi hátt, bíómyndir og sjónvarpsefni eru búin að hamra ákveðnar vestrænar myndir af þessum hugtökum í hausinn á mér, og án efa flest okkar, þessvegna einmitt hætti ég að horfa á imbakassann fyrir um ári síðan og tel ég það eina bestu ákvörðun ævi minnar.

en já, kannski er ég bara að bulla, en allavega, mér fynnst þetta afskaplega áhugavert umhugsunarefni, og mér fynnst kominn tími til að við færum hugsun okkar á þess málefni og fleirum frá hægri vinstri, svart og hvítt, hugsun yfir í einhverra þrívíðari, rýmismeiri, hugsun, ef það er eitthvað vit í því..

Og já, eitt annað sem mig langaði að koma að, það er kannski pínu erfitt að ímynda sér heiminn án peninga… en ef við spáum aðeins í því, hversu mikið af þeirri neikvæðni sem býr í heiminum í dag, hversu mikil græðgi, eigingirni, hatur, gremja osfv er hægt að rekja beint til þess að heimurinn sem við lifum í snýst ekki í kringum sólina heldur í kringum rísa stór $ merki? … bara pæling…

Góð grein.

Ég held að þarna sértu einmitt með spurninguna sem skilgreininr muninn á “raunverulega góðu” og “raunverulega illu”. Og hér er mitt auðmjúka svar.

Allir eru góðir samkvæmt skilgreiningu ef markmiðið með góðlegheitunum eru þau að uppskera sem maður sái. Allir eru til í þann díl, líka þeir vondu. Þess vegna getur það eiginlega ekki verið þetta “raunverulega góða” sem við erum að tala um (sem er meint með í flestum trúarbrögðum).

M.ö.o., hugmyndin “að vera góður” hlýtur að fela í sér ákveðna sjálfsfórn, þ.e. að Góði Kallinn lætur gott af sér leiða, jafnvel þó að enginn muni komast að því og hann muni aldrei hagnast á því á nokkurn hátt.

Þá kickar inn; tilfinningar. Ef ég hef skilið nokkurn skapaðan hlut í þeirri sálfræði sem ég hef skoðað hingað til, þá er greinilega innbyggt í mannskepnuna samkennd, og ekki bara með öðrum mönnum eða öðrum kynþáttum, heldur dýrum og jafnvel ímynduðum vinum; sem dæmi væri barni ekki sama þó ímyndaður vinur þess þjáðist.

Augnablik, þetta svarar nefnilega ekki spurningunni, þar sem “hagnaðurinn” sem Góði Kallinn fær… er slökkt samviskubit. Þegar allt kemur til alls er hinn samkenndarríki að þjóna eigin hagsmunum, þar eð honum vill ekki að sér líði illa, sem honum mun gera ef hann gerir eitthvað sem honum sjálfum finnst rangt.

Og ÞAR set ég sjálfur skilgreininguna á “raunverulega góðu” og “raunverulega illu”. Þ.e., Góði Kallinn hlýtur að vera til í að fórna JAFNVEL ÞVÍ, til að gera það sem honum þykir rétt. Sem dæmi, ef þú sérð flugu þjást einhvers staðar og þú veist að hún lifir aldrei í meira en nokkra daga, sé einskis virði og hafi engar andlegar tilfinningar… að hjálpa henni SAMT, vegna þess að það sé þetta “raunverulega góða”. Þetta barnslega í okkur, að vera hrygg þegar jafnvel ímyndaður vinur okkar þjáist, eða þegar karakter í bíómynd þjáist… þetta barnslega, fundamentally góðhjartaða, án réttlætingar eða skynsemi.

Eða eins og Jesús sagði; leyfið börnunum að koma til mín, því án huga barns kemst enginn í ríki mitt. Smá Biblíuinnskot fyrir þá sem hafa gaman af þeim bókmenntum. (Ég er ekki trúaður og ætla ekki að rífast um Biblíuna.)

Ég er nú ekki búinn að lesa öll svörin við þessu, en þetta er mjög skemmtileg pæling hjá þér. Og pæling sem er mér oft ofarlega í huga. Ég tek það fram að ég er mjög trúaður. Ekki aðhyllist ég nein sérstök trúarbrögð frekar en önnur og tek að láni hverjar þær hugmyndir sem mér finnst góðar og “meika sens” fyrir mér. Með minni frumstæðu trú nálgast ég Guð í bæn og hugleiðslu daglega sem og tek með mér hugsýn mína inn í allt sem ég geri. Ég legg mig fram eftir bestu getu við að breyta eins og ég tel að sé rétt.

Þetta geri ég ekki útaf því að ég “er góður maður” heldur akkurat öfugt. Ég á það til að vera frekar óheiðarlegur, eigingjarn, sjálfselskur og svikull. Þ.ea.s ef ég leitast ekki við að tengjast guði eins og ég skil hann og breyta eftir því sem ég tel vera vilja hanns. Það er engin kirkja eða söfnuður sem hagnast á því að ég trúi. Það er engin “stjórnun” í gangi. Þeir sem hagnast eru ég og fólkið í kringum mig með því að ég leitist við að vera betri maður þrátt fyrir allt.

Ég er allveg handviss um það að í hverri manneskju búi bæði geta og löngun til að vera góður maður. Þótt svo við séum ekki trúuð á einhvern “Guð” eða eitthvað þvíeinlíkt þá getum við reynt að rækta með okkur lífshætti sem eru öðrum og sjálfum okkur til góðs. Losa okkur við reiði, ótta og biturð, hugsa stundum og oftar um hvað við getum gert fyrir aðra heldur en bara fyrir okkur sjálf.

Ég ætla að leyfa mér að varpa fram pínu brjálaðri kenningu minni hérna. Ég trúi því að þegar manneskja leiti til “hins æðsta” “guðs” “búddha” eða hvað sem þú villt kalla þessa æðstu frumhugmynd sem ég er viss um að búi í öllum þrátt fyrir allt vitsmunastolt. Þá er sú manneskja að byrja að virkja guðdómleikann innra með sér, sá fræjum dyggðar í lífi sínu og leitast við að fullkomna sjálfa sig og umheiminn. Í dag mæti ég guði allsstaðar, líka í trúleysingjunum ;) Fyrir nokkrum árum fannst sá hluti heilanns sem kallaður er “trúarstöðin” hún er staðsett hægra megin í heilanum rétt fyrir framan og ofan eyrað að ég held. Þegar fólk trúir, biður og hugleiðir er það semsagt að virkja einhvern hluta heilans sem aðrir virkja ekki…

Afhverju ættirðu að vera “góður maður” ef enginn guð umbunar þér ? Prófaðu !! Learn by doing ! Að leggja mig fram við það, þótt mér mistakist stundum að sjálfsögðu, veitir mér lífsfyllingu og hamingju, ég eignast fleiri vini, ég brosi meira, dagarnir verða fullir af tækifærum til að verða að liði. Ég veit að þetta hljómar ekkert “kúl” en í sannleika sagt þá verður maður að þora til að trúa og trúa til að geta ;)

umbunin er að sú tilfifning að vera góður ekki að fá eittavað í staðin eða ligja í himnaríki um aldir alda.
þegar fólk skilur lögmálið kemur ekkert annað til greina: Gerðu við náungan eins og að þú vilt að hann geri við þig. vilt þú að það sé hrægt á þig logið að þér hvað sem er. Himnaríki er hér að lifa eftir þessu skilningi að öll erum við EITT. Af hverju að vera bara hæfilega góður þegar þú getur verið óendanlega góður þú getur verið eins góður og þú vilt vera. sjáið þið ekki að allt fer í hringi?