svejka fyrir 20 árum, 3 mánuðum Fjöldi lestra: 366

Hræsni siðferðilegra principa

Siðfræði er flókið fyrirbæri. Hún einfaldast ekki í alþjóðasamfélaginu þegar menn ræðast við milli landa daglega og fréttir berast okkur frá öllum heiminum allan sólarhringinn. Flestir eiga sér einhver princip. Sumir vilja ekki hafa samfarir við stelpur á blæðingum, aðrir vilja ekki eiga samskipti við Bandaríki Norður-Ameríku o.s.frv. Til að verða trúr sjálfum sér þyrfti maður að leggja gríðarlega vinnu í að standa við hin ýmsu princip. Þetta gerir það að verkum að hugsjónafólk verður gjarnan mjög hræsnislegt, oftast vegna fávisku.

Tökum dæmi:
Ekki fyrir alls löngu keypti móðir mín handa mér vöru sem hafði ágætis notagildi og ég var tiltölulega ánægður með. Seinna komst ég að því að þessi vara var framleidd í Ísrael. Viðbrögð mín við þessu voru þau að ég bað móður mína að kaupa ekki þessa vöru aftur.
Þetta var að sjálfsögðu vegna þess að ég tel að það ætti að halda viðskiptabanni á þjóð eins og Ísrael. Það er princip hjá mér að eiga ekki viðskipti með Ísraelskar vörur vegna þess að ég tel mannréttindi vera brotin þar, en einnig vegna þess að deilan þar er mjög áberandi. En hvernig kemur hræsnin þá inn í þessa jöfnu?
Ef við notumst við breytur og tökum aðra vöru, hugsanlega frá Rússlandi, Kína, Myanmar, Indónesíu, eða einhverjum fasistastýrðum ríkjum í Rómversku Ameríku er mjög ólíklegt að ég tæki sérstaklega eftir því. Ég nyti vörunnar til fullnustu án þess að huga að líðan fólks í framleiðslulandinu þrátt fyrir það að Rússar séu að drepa Tétsena, Kínverjar ofsæki hópa og fangelsi á sama hátt og Stalín gerði áður, ríkisstjórn Myanmar setji fólk í stofufangelsi fyrir skoðanir sínar og Indónesar hafi haldið A-Tímor í gíslingu í langan tíma.
Þetta hlýtur að gera mig að hræsnara, og ekki litlum. Ekki skánar það þegar ég fer að spá í fötin sem ég geng í. Ég get talið upp a.m.k. 5 nike-flýkur í fataskápnum mínum og við vitum jú öll hvernig framleiðsla á þeim fer fram, einmitt í ýmsum fyrrtöldum ríkjum. Svo heldur maður að maður sé að sleppa við þrælafötin ef það stendur kannski ,,made in U.S.A.” eða ,,made in Italy” eins og gjarnan er á gallabuxum. Nei, við sleppum ekki neitt. Bandaríkin er með þrælabúðir inn í miðjum stórborgum þar sem kínverjar vinna undir svipuhöggum, óttaslegnir við að verða vísað úr landi, og hvað haldið þið að Ítalir geri við alla Albönsku flóttamennina sem hafa komið þangað sjóleiðina árum saman?

Eftir að bent hefur verið á þessu atriði liggur spurningin fyrir: Er ég verri maður, af því að ég hef einhver princip, en meðalmaðurinn sem lætur sig þetta engu skipta og kaupir bara það sem honum finnst flott, gott eða hagstætt? Verður hugsjónamanneskjan vond vegna hræsninnar sem fylgir því að hafa þessar hugsjónir?

Ég á ekki svar við þessum spurningum en tel þetta vel hæft til umræðu.

Ég afsaka notkunina á útlenska orðinu princip en það er ekki til þýtt í minni ensk-íslensku orðabók og því nota ég það óbreytt. Taldi hugsjón of vítt til að það gæti notast nema í vissum tilvikum.

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Svejka:

Já ég er sammála þér, siðfræði/siðaboðskapur helst mjög oft í hendur við hræsni.

Það sem er etv merkilegra, íþm í mínum huga, er að ég hef enn ekki fundið siðfræði kenningar sem eru grundvallaðar á einhverju öðru en “af því bara”, eða tilfinningu.

Siðfræðilegar pælingar verða oft flóknar, þar sem mannleg hegðun er svo flólkin, eða margbrotin. Ég er þó ekki endilega sammála því að siðferðilegar pælingar þurfi að vera flóknar, þeas ef rýnt er í grundvallaratriðin sem siðfræðileg hugsun byggir á.

Persónulega tel ég að siðfræði byggi á tveimur andstæðum hugtökum. Þá á ég við innsta kjarna fyrirbærisins. Þeas hugtökunum “ég/einstaklingur/eining” og “hinir/samfélag/heild”.

Sá sem reynir að breyta siðferðilega rétt, reynir oftast að breyta í þágu heildarinnar. En slíkt er í raun andstætt hans innsta eðli. Því vill hinn siðferðilega viljugi einstaklingur oft reka sig á sinn eigin breyskleika. Þeas hann rekur sig á að hann hefur oftar en ekki breytt samkvæmt sjálfsmiðuðum hagsmunum, viljandi eða óviljandi. Þannig orsakast hræsni einfaldlega oft af því að siðferðileg breytni, þeas breytni sem er fullkomnlega sjálflaus (engöngu í þágu heildarinnar) mjög erfið í framkvæmd. Flestu venjulegu fólki er það einfaldlega ofviða að hugsa ekki fyrst og seinast um sjálft sig.

Hræsnarar eru þeir sem þykjast breyta fyrir heildina, en gera það ekki að því marki sem þeir þykjast gera það.
Hræsni getur augljóslega verið meðvituð breytni (sjáum pólitíkusana) og svo er hún mjög oft ómeðvituð (hugsjónafólk á ótæpilega tilfinningasemi til sem kann að skyggja á rökhugsunina).

Það er líka hægt að sjá fyrir sér hugjónir sem ganga heldur ekki upp. Þeas þær eru í röklegri mótsögn, og eru þal kerfisbundin hræsni. Eða hvað?

Vandamálið er því:

1. Hvað er (siðferðilega) rétt?

2. Hvernig á ég að vita að ég er sannanlega að breyta rétt (skv því sem ég fékk út í 1.)?

3. Er ég nógu “sterk(ur)” til að breyta eins og ég tel rétt (Get ég framkvæmt 2.) ?

Ef einn af þessum þremur liðum bregst, er allt unnið fyrir gýg, nema að viðleitnin er til staðar. Persónulega tel ég líkurnar á því að það takist litlar. Ég er jafn vel á því að engum hafi hingað til tekist að uppfylla þessa liði. Jafn vel ekki Jesú eða hvaða öðrum trúarleiðtoga sem er.

Það besta sem við höfum er að jarða hugsjónir, með Bjössa bangsa og öðrum leikföngum, og taka upp pragmatík. Þeas þá list að setja sér markmið, og ná marmiðunum. Á eftir er hægt að sjá hvort að markmiðinu var sannarlega náð, ef ekki, þá er bara að reyna aftur. Það er enginn halelúja hókuspókus til í þessum heimi og því verðum við að byggja á því sem við vitum eða þekkjum.

Jæja þetta er nóg, og raunar allt of langt.

Kv.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Siðferði er bara til í hugum fólks og er byggt á “af því bara” eins og þú segir.

En það þýðir ekki að það sé ómögulegt að gera eitthvað sem er algerlega sjálfslaust. Ef manneskja deyr fyrir eitthvert mannréttindasiðferði sem hún trúir á, þá er hún að gera það fyrir það sem hún telur vera heildinni fyrir bestu en ekki sjálfan sig. Ég veit svo sem ekki um nein ákveðin dæmi um þetta en ég er viss um að fullt af fólki hefur gert það í gegnum tíðina, og þá ekki bara í þeim tilgangi að komast til himnaríkis með 100 hreinum meyjum eða eitthvað álíka.

Og þetta vandamál er ekkert sérstakt vandamál.

1. Það sem er rétt samkvæmt einhverju siðferislögmáli er siðferðislega rétt.

2. Ef maður veit hvað siðferðislögmálið er þá er lítið mál að vita hvort maður er að gera rétt samkvæmt því.

3. Kannski, kannski ekki. Það ætti alla veganna ekki að vera erfitt að gera það ef siðferðislögmálið krefst þess ekki að hlutirnir þurfi að vera eitthvað erfitt eins og t.d. algjörlega sjálflausir. Það að gefa hundraðkall til góðgerðarmála er t.d. ekki erfitt og teldist rétt samkvæmt siðferði mjög margra.

Þú virðist miða við það að siðferði þurfi að vera algilt til að vera marktækt. Ég held að það sé ekki rétt.

Fyrra álit

svejka fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Ég er sammála því að siðferði sé ekki algilt, enda fjallar greinin mín um einstaklingsbundið siðferði sem ég kalla princip hér að ofan.

“Ef maður veit hvað siðferðislögmálið er þá er lítið mál að vita hvort maður er að gera rétt samkvæmt því.”

Þessari setningu get ég hins vegar ekki verið sammála og er þetta ein aðalástæðan fyrir skrifum greinarinnar. Ég tala um það hvernig siðferði kemur inn í vörukaupum í alþjóðasamfélaginu. Þar get ég ekki vitað hvernig var var framleidd og því ekki vitað hvort það sé siðferðislega rétt versla við framleiðsluaðilana.
Til að setning þessi (merkt 2.) gangi upp þarf að líta á siðferði á þann hátt að ef þú veist ekki að þú sért að breyta rangt, þá er það ekki rangt. Það gæti vissulega gengið upp að skilgreina þetta svona en þá hlýtur fáviskan um umheiminn að gera okkur betri siðferðislega því að þá höldum við kannski alltaf að við séum að gera rétt.

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Já, þetta er víst rétt hjá þér.

En það sem ég var aðallega að pirra mig yfir því að VeryMuch sagði að engum hefði tekist að breyta siðferðislega rétt.

Fyrra álit

Zyklus fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Íkornar eru siðferðislega blindir og þá skortir allt siðgæði. Sömu sögu er að segja af rúsínunum…

Zyklus

Fyrra álit

Zyklus fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Vil samt taka það fram að ég hef ekkert á móti íkornum. Þeir geta verið ágætir.

Zyklus

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Thevoid:
Afsakaðu síðbúið svar.
Jú ég er víst að tala í stærra samhengi en þú.
Þannig að þjófur getur stolið pening og svo gefið hann. Þal verið svona nokkurn veginn á núlli skv hversdagslegum hugmyndum um hvað sé siðferðislega rétt eða rangt. En slík hegðun væri auðvitað ekki samkvæm sjálfri sér, nema að um eitthvað stærra dæmi væri að ræða sbr. Hróa nokkurn Hött.

Ég var að skrifa í beinu framhaldi af þessari grein hérna efst. Þá auðvitað í samræmi við þann skilning sem ég hef á henni. Skilningur minn þarf ekkert að vera réttur, og etv bíður greinin upp á nokkrar túlkanir sem kunna að hljóma sennilegar. Mér sýndist að umfjöllunar efnið væri um ósamkvæma hegðun. Þess vegna væri marklaust að fjalla um einangruð atvik, heldur snérist viðfangsefnið öllu heldur um það mynstur, sem mörg atvik mismunandi breitni, mynda í sameiningu. Þá erum við farnir að horfa á hegðunarmynstur, ekki satt? Þá liggur beint við að fara að velta fyrir okkur einhverskonar kerfum sem við gætum dæmt þessi hegðunar mynstur út frá.

Dæmi um svona kerfi um “rétta” breitni, væru til að mynda siðaboð trúarbragða, eða siðferðileg lögmál sem hver og einn setur sér.

Sá sem setur sér td eitt hvað prinsipp, hlýtur að þurfa að reyna að meika eitthvert sens, af hverju hann valdi einmitt þetta prinsipp, en ekki eitt hvert annað. Ef það er ekki eitthvert samræmi eða einhver rök fyrir því prinsippi sem valið er; er það eifaldlega glóru laust.

Ég er raunar á því að öll sifræðileg kerfi eða kenningar, séu að einhverju leiti galin (glóru laus), bara misjafnlega mikið.

Eftir nokkra umhugsun hlýtur hver og einn að sjá hve erfitt er að byggja kerfi siðlegrar breitni, sem gengur upp, þeas kerfi sem er ekki í mótsögn við sjálft sig, auk þess sem að frumforsendur þess sé augljóslega og óumdeilanlega sannar.

Kannski er ég of kröfuharður. En svona lítur málið út fyrir mér.

Ef við förum út í að skilgreina einstök atvik breitni eins og að gefa pening. Eru þessi atvik ekki heldur ótvírætt rétt eða röng eins og þú vilt vera að láta. Tökum til dæmis það að gefa, eins og þú minntist á. Þá er ég ekki fullkomlega sannfærður um að ef þú gefur einhverjum sem þú telur vera þurfandi hudrað kall, eða hundrað þúsund kall, að um “rétta” hegðun frá siðferðilegu sjónarmiði sé um að ræða. Vera má að slíkt beri einungis vott um heimsku, eða skort á ábyrgðarkend, td gagnvart eigin fjölskyldu, eða þeim sem þér standa nær. Annað er að þú hefur afhennt yfir ráð þín yfir þessari upphæð, og þal veist þú ekkert um hvort henni verður varið til siðferðilega “réttra” verka. Kannski var sá sem þáði hana, ekkert þurfandi í raun. Kannski fer peningurinn í partíkostnað, vændi og vímuefni. Kannski er það bara gott og blessað? ;) Málið er bara ekki eins einfalt og þú vilt láta. Raunar er það svo margrætt, að það má velta fyrir sér hvort siðferðileg vandamál séu yfir höfuð raunveruleg vandamál. Kannski eru þau bara sjónhverfing okkar ófullkomna og skammsýna heila? Hver veit? Ekki ég í það minnsta.

Kv.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

“Ég er raunar á því að öll sifræðileg kerfi eða kenningar, séu að einhverju leiti galin (glóru laus), bara misjafnlega mikið.”

Tilveran er einmitt líka glórulaus.

“Eftir nokkra umhugsun hlýtur hver og einn að sjá hve erfitt er að byggja kerfi siðlegrar breitni, sem gengur upp, þeas kerfi sem er ekki í mótsögn við sjálft sig”

Ekki ef kerfið er ofureinfalt. Ef kerfið er þannig að það er siðferðislega rétt að ganga í grænum skóm og rangt að ganga í öðruvísi litum skóm þá þurfa ekki að koma upp neinar alvarlegar mótsagnir.

“auk þess sem að frumforsendur þess sé augljóslega og óumdeilanlega sannar.”

Er það ekki bara einfaldlega ómögulegt? En getur þú sannað fyrir mér að þú sért til en ekki bara ofskynjun í hausnum á mér?

Síðan þarf maður ekki endilega að vita að peningar sem maður gefur til einhvers fari raunverulega í það sem maður heldur nema að siðferðislögmálið geri ráð fyrir því. Ef siðferðislögmálið er þannig að það er nóg að maður haldi að maður sé að gefa til góðs þá er þetta ekki vandamál og í raun finnst mér siðferðislögmál sem krefst óvéfengjanlegrar vissu vera glórulausara en hitt.

“Vera má að slíkt beri einungis vott um heimsku”

Já, en það er einmitt heimskan sem gefur lífinu gildi.

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Thevoid:
Þetta er nú að verða gott hjá okkur, en ég vil bara bæta pínu við.

Ef málið er bara að hafa siðferðileg kerfi nógu einföld. Þá leiðir það að kerfum sem eru hvort eð er gagnslaus, og þal óþörf. Þannig værum við betursett(ir) án allra siðferðilegra hegðunarmynstra.

Þegar ég tala um óumdeilanlega sannar frumforsendur, þá á ég við þær forsendur sem eru ekki sannanlegar. Slíkar forsendur eru þær sem notaðar eru til að sanna aðra hluti, í afleiðslusönnun. Ein dæmigerð forsenda væri td að gefa sér það að vera til, þó að við getum ekkert sannað það. Eða að annað fólk hafi meðvitund eins og maður sjálfur, sem er heldur ekki sannanlegt. Því höfum við mannfólkið ekki fundið traustari grunn fyrir þekkingu okkar, en einmitt kerfi sem byggja á svona grunn fullyrðingum.

Ef við ákveðum að heimurinn sé glórulaus, og miðum aðgerðir okkar við það, hjóta þær einnig að verða glórulausar. Ef allir hugsa “heimurinn er glórulaus” og miða aðgerðir sínar við það, þá verður upphafleg fullyrðing “heimurinn er glórulaus” líklega rétt. En ef heimurinn er glórulaus þurfum við svo sem ekkert að velta fyrir okkur neinu sem við gerum, því að það mun verða glórulaust eins og annað. Við hljótum að geta samþykkt það, að heimurinn sé ekki algerlega glórulaus, heimurinn er bara ekki eins ríkur af glóru og við kynnum að vilja. Af þessu leiðir, að við þurfum að velta fyrir okkur afleiðingum gerða okkar, eftir sem áður. Hins vegar getum við deilt um aðferðir til þess að dæma þessar gerðir okkar, fyrir fram. Afleiðingarnar eru venjulega nokkuð ljósar, enda auðvelt að vera vitur eftir á í flestu.

Kv.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Það þarf svo sem ekkert að vera málið að hafa kerfin nógu einföld en siðferðiskerfin þurfa heldur ekkert að vera mótsagnalaus. Þau þurfa svo sem ekkert að vera neitt, þau bara eru eins og þau eru. Og hvort þau eru gagnslaus er spurning. Er lífið ekki gagnslaust? Það hefur bara það gagn sem við gefum því og þessi siðferðiskerfi eru bara eitt af þessum gögnum sem við gefum því.

Og ef maður er betur settur án gagnslausra fyrirbæra þá er maður betur settur dauður og ekki til og laus við hið gagnslausa líf og hina gagnslausu tilveru.

Ef forsendur þurfa ekki að vera sannanlegar til að vera óumdeilanlega sannar þá getum við alveg sagt að það sé rangt að vera í skóm sem eru ekki grænir og sagt að það sé óumdeilanleg grunnfullyrðing.

Og heimurinn hefur bara eins mikla glóru og við teljum hann hafa. Þannig að ef við teljum að það sé glóra í einhverju siðferðiskerfi þá er væntanlega glóra í því.

Við þurfum ekkert að velta fyrir okkur afleiðingum gjarða okkar, en við gerum það samt af því að við teljum að það sé glóra í því að gera það.

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Thevoid:

Ef við ætlum að búa til kerfi siðferðilegrar breitni, þá má slíkt kerfi ekki innihalda mótsögn vegna þess að um röklegt kerfi er að ræða. Það er ss engöngu vegna rakana sem mynda kerfið sem mótsögn má ekki vera í því. Því að ef mótsögn finnst, þá gæti stór hluti þess verið ómerkur. Mótsögn er ekkert annað en villa, hrein og klár. Svipað og segja: “Ég er dauður og lifandi.” slíkt er óhugsandi.

Auðvitað er þetta full svona spítalaleg nálgun, að tala í sífellu um rökleg kerfi og nauðsyn þess að engar mótsagnir finnist í þessu kerfi. En þetta er í raun ekkert svo hátíðlegt eða hátimbrað. Við erum að beita litlum rök módelum á hverjum degi. Td bara það að fara fyrst í sokkana á undan skónum. Sokkar eru hannaðir til að ná ákveðnu marki, og markið kemur af þörf. Svo eru skórnir svar við annari svipaðri þörf. Til þess að allt þetta gangi upp vitum við að það þarf fyrst að fara í sokkana, nema við séum í einhverju outrageous skapi.

Við myndum verða undrandi á því að sjá mann sem gengur í sokkunum utan yfir skóna sína, geri ég ráð fyrir. Við myndum líklega einnig vera með varan á okkur áður en við myndum taka allt bókstaflega sem viðkomandi segði. Okkur kynni að koma í hug að maðurinn væri kannski ekki með öllum mjalla, eða kannski er hann í falinni myndavél, eða geðveikur, og jafnvel dytti okkur í hug að hann væri einfaldlega þroskaheftur og þyrfti hjálp við að klæða sig í fötin á morgnanna. Það er nokkuð ljóst að bara sá einfaldi hlutur að klæða sig á morgnanna, svo vel sé, krefst raka, þótt undarlegt megi virðast.

Það að ákveða eða velja aðgerðir sínar í daglegu lífi og hvaða lífi sem er, ef við förum út í það. Krefst á samahátt einhvers sem við myndum líklega venjulega kalla bara greind, eða ekki-heimska, allt eftir flækjustigi málsins. Að forrita krefst ekki-heimsku, og etv nokkurrar greindar að auk; að aka bíl krefst ekki-heimsku, en engrar sérlegrar greindar; vísindi krefjast ekki-heimsku og greindar til að nefna dæmi.

Hvernig vitum við hvað er greindarlegt að gera, eða hvenær getum við verið nokkuð öruggir um að einhver sé greindur, eða hvenær getum við vitað að eitthvað sé klárlega heimskulegt? Það er nauðsynlegt að velta þessu fyrri sér núna, ef þetta liggur ekki ljóst fyrir strax.

Að meta hvort siðferðilegir dómar eða forskrift af siðferðilegri, eða bara almennri hegðun, er góð eða skynsamleg, krefst ekki-heimsku og greindar; en það er ekki aðferðin sem nauðsynlegt er að beita til þess að komast að því hvort um skynsamleg kerfi er að ræða. Við þurfum að geta sagt hvers vegna eitthvað er óskynsamlegt eða ekki, og aðrir þurfa að skilja þig. Nú er alger óþarfi að finna upp hjólið, held ég. Því að það eru ákveðin rökleg lögmál sem liggja á ljósu, og fólk hefur almennt sammælst um að hjóti að vera rétt (slíkt krefst greindar (ég veit ekki hvaðan hún kemur eða hvers vegna)). Dæmi um atriði sem almennt eru samþykkt er td lögmálið um annað tveggja, þeas að ef eitthvað er annaðhvort rétt eða rangt, þá getur það ekki verið bæði rétt og rangt í einu. Þú hlýtur að sjá að það eru ákveðnir hlutir sem liggja nokkuð ljósir fyrir, eins og að klæða sig á morgnanna.

Til þess að dæma siðferðileg kerfi hlýtur að þurfa að greina þau með rökum (kerfi = röklegt). Það hve röklegt kerfi eru þýðir ekki hve gott kerfið er í framkvæmd. Við getum búið til frábærlega röklegt kerfi, sem fær rökfræðinga til að tárast og semja ljóð, en það gæti verið fullkomnlega gangslaust til eins né neins varðandi mannlega breitni, jafnvel þó það væri viðfang þess. Það að kerfi mannlegrar hegðunar sé röklega gilt, þýðir ekki nauðsynlega að það sé gott tæki til þess að beita á mannlega hegðun. Það segir bara að kerfið sé röklega sterkt og sé kerfi en ekki bara einhver vitleysa. Þetta er bara nauðsynlegt skilyrði til þess að um “tæki” sé að ræða.

Við getum líkt þessu við að vera með tæki sem þarf að tolla saman við notkunn. En það að það tolli saman, þýðir ekki að það sé gott tæki. Gott tæki þarf nauðsynlega að tolla saman svo að það geti verið gott, eða yfir höfuð tæki til að byrja með. Ok.. það að hanna tækið (þegar styrkur þess liggur fyrir, þó þetta þurfi allta að gerast samtímis) byggir líka á rökum. Þú slærð kannski lófa á enni þér og spyrð: “Aftur!?” og ég svara: “Já.”. Þetta er í raun mun skyldara því að klæða sig í sokka og skó. Því að vandamálið liggur í reynslunni, þó það sé etv meira duló líka; eins og hvað er gott(?) og hvað er vont(?) osfrv. En eins og ég útskýrði með sokkana og skóna, þá sérðu að það hlýtur einnig að byggjast á rökum, þó þau séu ekki eins formleg og þau sem eru nauðsynleg til að samræma heilt kerfi raka.

Það væri í raun mun eðlilegr að byrja á þessum enda, og spyrja sig hvað er gott eða vont, og finna gild og góð rök fyrir hinum ólíku niðurstöðum sem maður kann að komast niður á. En svo tekur við hið fremur formlega verk að samhæfa hinar etv ólíku niðurstöður. En slíkt er ærið verk, eins og að leysa gestaþraut eða púsluspil.

Það má segja að þessir tveir þættir séu í raun þeir sömu og ég talaði um upphaflega hér að ofan þe liðir 1. og 2., en hinn 3. að fylgja þessum kerfum er svo eftir.

Ef við gefum okkur að einhverjum snillinginum tækist nú að smíða kerfi sem væri fullkomlega röklega samkvæmt sér, ss gilt. Það að auki að hann hafi fundið marmið þess, þe hvaða marmiðum þetta kerfi ætti að ná (og ss ná þeim). Þeas þetta kerfi er sannarlega gilt og það er uppskrift að hinni raunverulega bestu og mest eftirsóknarverðustu hegðun og lífsmunstri, sem hugsast gæti í öllum alheimi. Þá spyr maður sig auðvitað, hver á svo að geta lifað samkvæmt þessu kerfi?! Sannarlega ekki maður af holdi og blóði! “Ekki ég!” gæti það sagt “Ég get ekki lifað svona!” gæti það líka sagt.

Málið er:

1. Það liggur nokkurn vegin fyrir að alsherjar kenning um siðferðilega breitni þarf að vera rökleg (byggja á skynsemi).

2. Þal þarf hún að lúta ákveðnum röklegum lögmálum, eins og ég hef rætt hér að ofan.

3. Líkurnar að slíkt sé mögulegt, tel ég hverfandi.

4. Ég tel líkur þess að homo sapiens sapiens gæti notað slíkt kerfi, ef ef slíkt kerfi er mögulegt, vera hverfandi.

5. Ég tel ekkert slíkt kerfi hafa verið smíðað, né að nokkur hafi fylgt slíku kerfi eftir, ef svo væri. (Ekki einu sinni Jésú.)

Mig grunar að “vandamál siðferðilegrarbreitni” sé sjónhverfing. Ekki biðja mig að skýra það út, ég er ekki kominn það langt að geta það. ;)

Kannski er ég að segja að það gangi ekki upp að vera bara einhver rosa “góður gaur” og ganga um og vera voða næs við alla og gefa eigur sýnar, og vera voða glaður og upplífgandi. Slíkt er ekki raunveruleiki, það er ævintýri, fantasía, draumsýn, afsprengi ímyndunarafls okkar en ekki skynsemi. Slíkur gaur væri í raun lifandi fórnardýr. Hann væri í raun að fórna sjálfum sér, að binda endi á sjálfan sig, rífa stykki af holdi sínu, handa gestum og gangandi að næra sig á. Þú sæir ekki merkan andlegan leiðtoga í þessum “góða gæja”, þú særi bara einvhverjum blæða út, og athöfnin væri etv eins og gjörningur eða mikil list; hún myndi snerta þig og vekja þig til umhugsunar, en þú værir ekki að sjá “fullkomna breitni” eða siðferðilega hegðun sem væri til fyrirmyndar. “Góði gæinn” væri að fórna sér fyrir heildina. En hvers vegna? Hvaða afleiðingu hefur slíkt? Etv bjargar hann mannslífum, etv vekur hann aðeins viðbjóð og eða vorkunn, kostar fólk dýra sálfræði þerapíu, hver veit. Kannski myndir þú eða fleiri skrifa bók og segja sögur af þessum “góða gæja” og hann myndi svo á endanum breytast í goðsögn, einskonar ævintýri fyrir fullorðna. En er hann fyrirmynd? Er það svona sem allir ættu að hegða sér? Ég leyfi mér að efast.

Og ég efast.

Kv.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Já, það er rétt að kerfi sem rökrétt hugsandi manneskjur fylgja þarf að vera frekar rökrétt og þarf að vera byggt á einhverjum grundvelli sem þessar manneskjur eru sammála um án þess að hann sé sannanlegur, eins og td sá grundvöllur að annað fólk sé til og hafi meðvitund eins og maður sjálfur. Ef kerfið væri gallað, þá myndu þessar rökrétt hugsandi manneskjur hætta að fylgja því.

En málið er að manneskjur eru einmitt ekki allar svo rökrétt hugsandi. Sumir fylgja gölluðum kerfum sem eru full mótsagna. Þess vegna þurfa þau ekkert að vera mótsagnalaus, því þetta fólk fylgir þeim samt.

Og síðan ég er ekkert að tala um neitt allsherjar siðferðiskenningu, heldur siðferðiskenningarnar sem búa í hausnum á okkur.

Ég er alveg sammála því að það sé ekki til neitt allsherjar kenning eða kerfi eða hvað sem maður vill kalla það um siðferðislega breytni sem er einhver algildisviðmiðun um hvað er siðferðislega rangt og rétt, þannig að ef maður vill myrða, nauðga og limlesta, þá er maður ekki að gera siðferðislega rangt nema í huga þeirra sem telja morð, nauðganir og limlestingar siðferðislega rangar.

Og “vandamál siðferðilegrar breytni” er eiginlega bara vandamál fyrir þá sem siðferði skiptir máli. Ef siðferði skiptir þig ekki máli þá ætti siðferðileg breytni ekki að skapa nein bein vandamál fyrir þig. Hún getur hins vegar skapað óbein vandamál fyrir þig. Td ef þú ert nauðgari sem vilt ekki fara í fangelsi þá getur það að nauðga skapað vandamál fyrir þig í gegnum siðferði annarra því fólk sem lítur á nauðgun sem siðferðislega rangt gæti sett þig í fangelsi fyrir að nauðga.

Og það að vera “rosa góður gaur” getur alveg gengið upp þótt hann sé lifandi fórnardýr í leiðinni. Það fer alveg eftir því hvaða markmið “rosa góði gaurinn”/lifandi fórnardýrið hefur sett sér. Ef hann hefur sett sér það einfalda markmið að vera það sem hann lítur á sem “rosa góður gaur” þá nær hann því markmiði sem hann setti sér með því einmitt að vera “rosa góður gaur”. Það gengur sem sagt upp hjá honum því hann náði markmiði sínu. Og þá skiptir engu máli þótt allir aðrir í heiminum líti á hann sem heilalaust fífl.

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Thevoid:

Mér sýnist við vera bara nokkurn vegin sammála. Við komum, að ég held, úr ólíkum áttum að þessari umræðu, þal urðum við ósammála. Við vorum að svara ólíkum spurningum, sýnist mér.

Lið fyrir lið:

“Já, það er rétt að kerfi sem rökrétt hugsandi manneskjur fylgja þarf að vera frekar rökrétt og þarf að vera byggt á einhverjum grundvelli sem þessar manneskjur eru sammála um án þess að hann sé sannanlegur, eins og td sá grundvöllur að annað fólk sé til og hafi meðvitund eins og maður sjálfur. Ef kerfið væri gallað, þá myndu þessar rökrétt hugsandi manneskjur hætta að fylgja því.”

Við erum sammála um þetta.

“En málið er að manneskjur eru einmitt ekki allar svo rökrétt hugsandi. Sumir fylgja gölluðum kerfum sem eru full mótsagna. Þess vegna þurfa þau ekkert að vera mótsagnalaus, því þetta fólk fylgir þeim samt.”

Mikið rétt!
Því miður vill það brenna við að fólk taki ekki ákvarðanir á grunni skynseminnar. Fremur lætur það hrífast með hjartanu, eða með innblástri líðandi stundar. Stundum gefur fólk sér ekki nægilegan tíma til að kryfja mál til mergjar, og hoppar etv á vagninn, ef svo má að orði komast. Svo eru sumir etv eins og maðurinn sem fór fyrst í skóna sína, áður en hann setti á sig sokkana. Fólk er mannlegt, og það finnur til, og þannig á það víst að vera, og mun vera svo.
Hinsvegar ef við horfum á hugmyndirnar sem eru viðfangsefnið. Þeas hvort þær séu réttar, rangar, góðar, illar, tímabærar eða ótímabærar osfrv óháðar þessum mannlegu þáttum. Ekki nema að hinn mannlegi þáttur sé hreinlega bundin þeim. Því vil ég telja að gildi hugmynda felist fyrst og fremst í þeim sjálfum, og því sem mætti kalla rökum þeirra og samhengi; sem er etv óþarflega hátíðlegt orðalag fyrir það hvort þær séu raunverulega skynsamlegar eða ekki. Hinn endanlegi dómur um það hvort hugmynd sé góð eða ekki er háll, því hvenær vitum við að við höfum komist að hinni réttu niðurstöðu? Þal er etv erfitt að fá slíka niðurstöðu nema í mjög formlegum málum, eins og stærðfræði, eða skakamálum þar sem sannanirnar eru óvéfengjanlegar, eða handan skynsamnlegs vafa.
Hugmyndir einar og sér, vil ég því halda fram, eru óháðar hinu mannlega.
Hins vegar eins og þú benntir á, og ég er þér sammála um, er fólk ekki alltaf tilbúið að taka hugmyndir fyrir á þeirra forsendum, ef svo mætti segja. Þal er það ekki alltaf besta hugmyndin sem verður ofan á, heldur hin vinsælasta hugmynd, sem ber sigur úr bítum.
Þess vegna, ef við erum að leita að hugmyndum eða hugmyndakerfi sem við viljum fá fólkt til að fylgja, eru bestu hugmyndirnar ekki endilega hentugastar til að ná markiði okkar. Því getur hentað betur að þynna þær, eða matreiða, krydda ef þú vilt, svo lýðnum vel líki. Við getum alltaf rölt inn á næstu auglýsingaskrifstofu til að fá góð ráð. ;)
Við skiljum hvor annan hér.

“Og síðan ég er ekkert að tala um neitt allsherjar siðferðiskenningu, heldur siðferðiskenningarnar sem búa í hausnum á okkur.”

Hér get ég ekki alveg dansað í takt.
Ég leyfi mér nefnilega að vera pínu efins um þessar siðferðikenningar sem búa í hausnum á okkur. Hvað eru þær annars? Mér finnst vera soldil svona “sálar-lykt” af þessu. Þá á ég við það að þessar meintu siðferðikenningar sem halda sig í höfði okkar, séu etv sama marki brenndar og sálin; þeas við vitum ekkert um neina sál, eða það hvort hún sé til yfir höfuð. Vissulega finnum við fyir meðvitund okkar og tilfinningunum sem geta gert lífið svo blæbrigðaríkt, stórkostlegt eða ömurlegt, þær eru heilt land útaf fyrir sig. En kemur allt þetta frá einhverri sál, sem býr etv í brjóstinu á okkur? Kannski eins og heimurinn á að leka útúr vitund guðs? Ég þekki engar siðferðikenningar sem halda sig í höfði mínu. Hins vegar þekki ég tilfinningar, samkennd, fegurðarskyn og skynsemi. Og af því að ég þekki þessi fyrirbæri, hef ég komist á þá skoðun að ég geti treyst skynseminni einni til að draga ályktanir. Hins vegar mun ég ekki endilega ráðleggja neinum að lifa lífi sínu undir valdi hennar einnar. Mun heldur myndi ég leggja til samspil allra hinna ólíku þátta þegar það kemur að því að lifa. En við verðum að vita hvaða tól við eigum að nota fyrir hvert verk. Það boðar ekkert gott að nota hamar á bolta, né að nota skrúfjárn á nagla eða eitthvað í þeim dúr. Skynsemin hlýtur að þurfa að notast á það sem fellur augljóslega undir hennar dóm.
Það er etv vandamál siðferðilegra efna, hve miklar tilfinningar virðast oft vera bundnar þeim. Slíkt fær fólkt til þess að reyna að beita þeim til úrlaunsnar siðferðilegra vandamála. Þetta er skiljanlegur misskilningur, en engu að síður rangt, að mínu mati. Siðferðileg vandamál eru verksvið skynseminnar, eins og önnur vandamáls (íþm að því er ég kemst næst).
Í stuttu máli vil ég þá að einhver sýni mér þessar siðferðikenningar, sem eiga heima í hausnum á mér, svo ég geti kynnst þeim nánar.

“Ég er alveg sammála því að það sé ekki til neitt allsherjar kenning eða kerfi eða hvað sem maður vill kalla það um siðferðislega breytni sem er einhver algildisviðmiðun um hvað er siðferðislega rangt og rétt, þannig að ef maður vill myrða, nauðga og limlesta, þá er maður ekki að gera siðferðislega rangt nema í huga þeirra sem telja morð, nauðganir og limlestingar siðferðislega rangar.”

Ég er sammála þér hér. Ég vil þó ekki útiloka að slíkt kerfi sé mögulegt, þó ég telji það mjög ósennilegt.

“Og ”vandamál siðferðilegrar breytni“ er eiginlega bara vandamál fyrir þá sem siðferði skiptir máli. Ef siðferði skiptir þig ekki máli þá ætti siðferðileg breytni ekki að skapa nein bein vandamál fyrir þig. Hún getur hins vegar skapað óbein vandamál fyrir þig. Td ef þú ert nauðgari sem vilt ekki fara í fangelsi þá getur það að nauðga skapað vandamál fyrir þig í gegnum siðferði annarra því fólk sem lítur á nauðgun sem siðferðislega rangt gæti sett þig í fangelsi fyrir að nauðga.”

Mikið rétt!
Ég held raunar, að hér séum við komnir nær hinum raunverulega kjarna málsins, en þegar við veltum okkur upp úr “siðferðilegum” efnum eða vandamálum.
Bættu smá tilfinningabrölti við þessa blöndu og við erum komnir með nokkuð raunsæja mynd, af því sem ég tel vera raunverulegt.
Við getum einnig bætt við fleiri þáttum, sem vantar inn í dæmið, eins og uppeldi, innprentun samfélagsins og bara allt annað smálegt sem myndar flókna mynd þess sem við þekkjum sem hinn raunverulega heim, sem við hrærumst í.

“Og það að vera ”rosa góður gaur“ getur alveg gengið upp þótt hann sé lifandi fórnardýr í leiðinni. Það fer alveg eftir því hvaða markmið ”rosa góði gaurinn“/lifandi fórnardýrið hefur sett sér. Ef hann hefur sett sér það einfalda markmið að vera það sem hann lítur á sem ”rosa góður gaur“ þá nær hann því markmiði sem hann setti sér með því einmitt að vera ”rosa góður gaur“. Það gengur sem sagt upp hjá honum því hann náði markmiði sínu. Og þá skiptir engu máli þótt allir aðrir í heiminum líti á hann sem heilalaust fífl.”

Jú jú, þetta er rétt.
Ég vil þó velta upp þeirri spurningu, hvort hann sé raunverulega “góður” eða þá að spyrja í hverju það felst að vera “góður”. Hvað er ss “góðleiki”?
En þú þarft ekkert að eltast við að svara því hér, ég er bara rétt að benda á hve margar víddir eru í svona málum. Þeas hve mörg ólík sjónarhorn eru möguleg, til þess að horfa á og skoða hluti út frá, og þal kynnast og læra eðli þeirra betur. Og hver veit, kynnast kannski raunveruleikanum aðeins betur.

Kær kveðja.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

“Því miður vill það brenna við að fólk taki ekki ákvarðanir á grunni skynseminnar.”

Já, en þetta er bara miður ef manni finnst þetta vera miður.

“Því vil ég telja að gildi hugmynda felist fyrst og fremst í þeim sjálfum, og því sem mætti kalla rökum þeirra og samhengi”

Gildi hugmynda er bara háð rökum í huga þeirra sem hugsa rökrétt.

“Hugmyndir einar og sér, vil ég því halda fram, eru óháðar hinu mannlega.”

Því er ég ósammála. Hugmyndir eru huglægar og eru bara til sem hugmyndir í huga þeirra sem skilja þær sem hugmyndir. Og þar sem mannshugurinn er það sem skilur þessar hugmyndir eru þær algjörlega háðar hinu mannlega.

“Þal er etv erfitt að fá slíka niðurstöðu nema í mjög formlegum málum, eins og stærðfræði, eða skakamálum þar sem sannanirnar eru óvéfengjanlegar, eða handan skynsamnlegs vafa.”

Já, það er það sem ég var að segja. Það er ekkert “rétt” siðferðiskerfi til. Þetta byggt á alls kyns “af því bara”, tilfiningum, samkennd, fegurðarskyni, skynsemi og fleiru. En hlutirnir geta verið réttir og rangir samkvæmt þessum siðferðiskerfum eða principum. Það er kannski eins og þú segir erfitt að gera siðferðiskerfi sem aldrei í mótsögn við sjálft sig þannig að maður verður eiginlega að láta princip duga, allaveganna ef maður vill hugsa rökrétt.

Og þessar siðferðiskenningar eru nú ekkert eins og þetta sálarfyrirbæri. Eins og ég skil þetta þá eru þær bara þær kenningar sem fólk hefur yfir það hvað sé siðferðislega rétt og rangt. Þetta er heldur ekki í hausnum á öllum rétt eins og kenningar um sögulega réttsögli Biblíurnar eða kenningar um uppruna lífs á Jörðinni eru ekki í huganum á öllum. Þetta er kannski ekki alveg sami hluturinn en þetta er bara til þess að útskýra hvað ég á við með “í hausnum á okkur”.

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Thevoid:

Ok þú virðist vera að segja að fyrir skynsamt fólk skipta rök máli. En fyrir hina ekki. Ok allt í lagi með það.

En hvers vegna fá sumir góðar hugmyndir en aðrir síður góðar hugmyndir? Og síðast en ekki síst. Hvað gerir góða hugmynd góða??? (Er það háð mannlegum eiginleikum?!)

Þú virðist svo segja að fyrir þá sem eru ekki skynsamir (þeas fyrir þá sem rök eru auka atriði) felst breytni þeirra bara í “af því bara” ástæðum (rökum?). Þetta er bara “eitthvað í hausnum”.

Ég ætla nú ekkert að vera að eltast við þessa umræðu, en mér þykir sýn þín vera nokkuð einfeldningsleg. En þú hefur allan rétt á henni, og þarft ekkert að rökstyðja þessar skoðanir þínar, frekar en þú vilt. Þær eru bara í hausnum á þér, af því bara. Þannig að ég yppti bara öxlum og segi “Gott og vel.”.

Kv.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

“En hvers vegna fá sumir góðar hugmyndir en aðrir síður góðar hugmyndir? Og síðast en ekki síst. Hvað gerir góða hugmynd góða??? (Er það háð mannlegum eiginleikum?!)”

Það sem gerir góða hugmynd góða er það að hún sé það sem mannshugurinn skilur sem “góð hugmynd”. Ef mannshugurinn skilur “góð hugmynd” sem það sem við myndum skilja sem “kanína” þá er kanína góð humynd. Málið er að það skilja flestir “góð hugmynd” á svipaðan hátt, þeas að hún sé hugmynd sem byggir á því sem við skiljum sem skynsemi og rökum (og ekki að hún sé kanína). Góð hugmynd er sem sagt algjörlega háð mannlegum eiginleikum, þeas þeim mannlega eiginleika að skilja hvað skynsemi, rök og hugmynd eru og þeim mannlega eiginleika að skilja “góð” hugmynd sem það sem við skiljum sem hugmynd sem byggir á því sem við skiljum sem skynsemi og rök.

Og sumir fá frekar það sem við skiljum sem góðar hugmyndir en aðrir af því að hugar sumra eru einfaldlega hæfari til þess en hugar annara.

“og þarft ekkert að rökstyðja þessar skoðanir þínar, frekar en þú vilt”

Einmitt. Ég þarf þess ekki. En þar sem rök skipta mig máli þá reyni að rökstyðja þær.

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Thevoid:

Þetta er kannski góður tími til þess að draga upp hugtökin uppgvötvun og uppfinningu.

Við uppgvötvum það sem þegar er til en við vissum ekki af fyrr.
Við finnum svo það upp, sem við finnum upp, með skapandi hugsun og því að nýta sér þá þekkingu sem þegar er fyrir hendi, td uppgvötvanir.

Málið er að brú stendur þó enginn mannlegur hugur sé þarna til þess að samþykkja hana. Ljósaperan lýsir þegar rafmagn er leitt í gegn um þræði hennar. Tölvan okkar virkar (vonandi) þegar við erum að pikka inn þennan texta. Epli halda áfram að falla til jarðar. Við tökum fúkkalyf við sýkingum, og drepumst því líklegast ekki af sýkingum. Þessir hlutir eða fyrirbæri eru hugmyndir í grunninn. Ég get ekki séð að þær séu réttar vegna þess að við ákveðum að þær séu það. Nei, þær eru réttar því þær ganga upp í samhengi við heiminn og lögmál hans. Þær ganga upp í rökkerfi heimsins, ef svo mætti kalla.

Þær hugmyndir sem þú ert að tala um, eru væntanlega þær hugmyndir sem flokkast huglægar. Þeas hvað er gott eða vont, fallegt eða ljótt. Hugmyndir sem Gallúpp gæti kannað. Þeas ef þær ráðast af skoðun meirihlutans.

“Og sumir fá frekar það sem við skiljum sem góðar hugmyndir en aðrir af því að hugar sumra eru einfaldlega hæfari til þess en hugar annara.”

En leiðum hugann aftur að gömlum spekingum fornaldar, eða bara vísindamönnum tuttugustu aldar. Þessir menn (og vonandi einhverjar konur) fengu góðar hugmyndir. En ég sé það ekki breytast í skoðanakönnun. Þeas að fólk kæmi sér saman um að þessir aðilar hafi ekki verið eins góðir í að fá hugmyndir og áður var haldið. Þó hugmyndirnar eldist, verði úreltar, þá er hæfileiki spekinganna til að fá góðar hugmyndir enn sá sami. Hæfileikinn er ekki matsatriði, það að hann sé til saðar. (Þó það megi skapa spekingunum mishátt eftir því hve ríkur hann er hjá þeim.) Þessi hæfileiki breytist ekki af því að fólk kemst á þá skoðun að það skilji hugmyndir þeirra, sem síður góðar, nú en áður.

Brú sem byggð var fyrir 1000 árum, og stóð í 500, var góð, og var vel gerð. Jafnvel þó hún sé hrunin í dag. Sá sem hannaði hana, fékk góða hugmynd, þar sem brúin stóð svo lengi. Það breytir engu þó að núna séu til miklu fínni og betri brýr. Þetta er ekki háð mannlegu mati, nema að allar brýr standi yfir höfuð í 1000 ár. Það myndi svo velta á þeirri staðreynd að brýrnar stæðu í þessi 1000 ár, að dómur fólks væri annar á því hvað væri góð brú eður ei.

En þú mátt ekki skilja mig sem svo að ég álíti mannlegt mat eða skoðarnir ekki vera þátt í þessu öllu saman. Ég er bara að segja að það sem gerir góða hugmynd góða, er ekki háð mannlegum eiginleikum. Það að fá góða hugmynd er það aftur á móti. Hvernig og hvers vegna má svo aftur á móti velta fyrir sér.

Kv.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

“Málið er að brú stendur þó enginn mannlegur hugur sé þarna til þess að samþykkja hana. Ljósaperan lýsir þegar rafmagn er leitt í gegn um þræði hennar. Tölvan okkar virkar (vonandi) þegar við erum að pikka inn þennan texta. Epli halda áfram að falla til jarðar. Við tökum fúkkalyf við sýkingum, og drepumst því líklegast ekki af sýkingum. Þessir hlutir eða fyrirbæri eru hugmyndir í grunninn. Ég get ekki séð að þær séu réttar vegna þess að við ákveðum að þær séu það. Nei, þær eru réttar því þær ganga upp í samhengi við heiminn og lögmál hans. Þær ganga upp í rökkerfi heimsins, ef svo mætti kalla.”

Já, þetta er allt eins og það er, hvort sem við samþykjum það eða ekki. En til þess að þetta sé það sem við skiljum það sem þá þurfum við að skilja það fyrst. Tölva sem virkar er bara tölva sem virkar ef einhver hefur skilið hvað hún er og gefið henni nafnið “tölva sem virkar”. Ef engin hefði gert það þá væri hún ekki “tölva sem virkar”. Þá væri hún bara það sem hún væri án þess að vera neitt sérstakt fyrirbæri.

Munurinn á tölvunni og huglægum hlutum er sá að skilningur fólks á huglægum hlutum eins gott og vont er mismunandi, en tölva sem virkar er eitthvað sem allir skilja eins.

“Ég er bara að segja að það sem gerir góða hugmynd góða, er ekki háð mannlegum eiginleikum.”

En er “gott” ekki huglægt? Ef að brú er byggð í þeim tilgangi að hrynja þegar einhver stígur á hana er hún þá ekki góð í augum þess sem byggði hana?

Eða er ég bara að bulla? Ég er nefnilega ekkert allt of viss um að svo sé ekki.

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 20 árum, 3 mánuðum

Thevoid:

Ég held að maður þurfi að vera soldið ákveðinn í því að snúa út úr þessu til þess að gera það. Ég er viss um að þú áttar þig á þessu.

Góð hugmynd, hugmynd sem virkar betur en flestar. Hvenær verður hún það, tja það er auðvitað huglægt, en samt er lítið mál að draga línu. En hugmyndin liggur samt enn í einhverju sem er fyrir utan mannshugan, að því er virðist. Eins og brýr og vísindi, og hvers konar þesslegt dót.

Kv.
VeryMuch

Fyrra álit

thevoid fyrir 20 árum, 3 mánuðum

“En hugmyndin liggur samt enn í einhverju sem er fyrir utan mannshugan, að því er virðist. Eins og brýr og vísindi, og hvers konar þesslegt dót.”

Jú, ætli það sé ekki þannig.

Fyrra álit

lhg fyrir 20 árum, 3 mánuðum

“Svo heldur maður að maður sé að sleppa við þrælafötin ef það stendur kannski ,,made in U.S.A.” eða ,,made in Italy” eins og gjarnan er á gallabuxum. Nei, við sleppum ekki neitt. Bandaríkin er með þrælabúðir inn í miðjum stórborgum þar sem kínverjar vinna undir svipuhöggum, óttaslegnir við að verða vísað úr landi, og hvað haldið þið að Ítalir geri við alla Albönsku flóttamennina sem hafa komið þangað sjóleiðina árum saman?”

Væntanlega eru þrælabúðir samt bannaðar í viðkomandi löndum og ef eigendurnir nást er sjoppunni lokað og þeir geta fengið á sig dóm. Hins vegar efast ég um að það sé eitthvað gert í því þó þú sért með þrælabúðir í Kína þar sem fólk vinnur 16 tíma á dag, 7 daga vikunnar fyrir smáaura.

Nike er heldur ekki að láta fólk njóta þess þó þeir eyði svo til engu í framleiðslu. Eða hefur verðið eitthvað lækkað hjá þeim? Stórfyrirtæki geta líka komist upp með alls konar yfirgang við yfirvöld í fátækum löndum, t.d. að þurfa ekki að borga skatta eða fá að menga umhverfið vegna þess að þeir veita fólki vinnu.

Náttúrulega alltaf spurning hvort maður vill hjálpa fólki í þriðja heiminum svo það geti unnið sér inn pening þó það sé kannski við slæmar aðstæður en í leiðinni gera vesturlönd fátækari vegna atvinnuleysis og fita stórfyrirtækin ennþá meira.

Fyrra álit

Deiglan

Deiglan

Ofurhugar

Hverjir eru inni

Greinar

Hræsni siðferðilegra principa

Dýr

Dægurmál

Fræði

Leikir

Lífið

Lífsstíll

Margmiðlun

Menning

Skjár

Sport

Tónlist

Tækni

Vélar

Hugi